Deze eeuw zit er bijna voor één vierde deel op. We gaan nog veel jaren tegemoet, die waarschijnlijk niet onvermeld zullen blijven in de geschiedenisboeken in de 22e eeuw. In Nederland is al veel gedenkwaardigs gebeurd. In een aantal gevallen hadden gedenkwaardige ontwikkelingen best achterwege mogen blijven, maar zo werkt dat niet in een samenleving. Soms lijk je onherroepelijk af te stevenen op gebeurtenissen die voor een hoop ellende zorgen. Analisten trachten er achteraf goede verklaringen voor te vinden.
Achteraf kijk je de koe in de kont is een gezegde dat dan gebruikt kan worden, maar is het dus niet goed mogelijk om al enige voorspellingen te doen? Hoe vaak wordt niet beweerd dat je van de geschiedenis kunt leren, maar wanneer de geschiedenis de gewoonte heeft zich te herhalen, moet je dan nog veel proberen te leren? Zijn dreigende gebeurtenissen niet te keren? Aanvaarden we als samenleving de onvermijdelijkheid van geschiedenisherhaling?
Het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) wordt op dit moment door ontzettend veel mensen bezocht om daar te kunnen achterhalen wat er zich precies heeft afgespeeld in de Tweede Wereldoorlog. Je kunt nazien of familieleden tijdens de bezettingstijd dingen hebben gedaan, die na de bezettingstijd werden gezien als fout. Zijn ze lid geweest van de NSB en hebben ze samengewerkt met de Duitsers om verzetsmensen, Joden en zigeuners op te pakken? Door wie werden jouw zich verzettende of bij de opgejaagde bevolkingsgroepen behorende familieleden verraden?
Is het bijzonder om te ontdekken dat geen enkel familielid zich bij de verkeerde club heeft aangesloten en dat er zich zelfs een oom bij bevindt die in het verzet heeft meegewerkt? Komt dat vaker voor dan een ouder, grootouder, oom of tante te ontdekken die geen kwaad zag in het lidmaatschap van een nazistische beweging? Wat heeft mensen eertijds bewogen om lid te worden van de NSB en is het ondenkbaar dat nu in deze tijd en in onze stad de aansluiting bij een vergelijkbare politieke stroming kan gebeuren? Ik ga niet beweren dat de NSB gereïncarneerd is en onder een andere naam politieke invloed tracht te krijgen, maar hoeveel overeenkomstige geluiden hoor je nu ook weer?
Er zijn op dit moment politieke bewegingen die hun groei en invloed ontlenen aan vergelijkbare sentimenten die op flinke schaal te vinden zijn in onze huidige samenleving. De sentimenten laten zich het beste omschrijven als extreemrechts en vertegenwoordigers van de volksziel, ofwel rechts populisme. De grootste groep mensen die gevoelig is voor deze sentimenten vindt zich landelijk het beste vertegenwoordigd door de PVV. Omdat de PVV niet in alle gemeenten zetels heeft veroverd, wil dat niet zeggen dat extreemrechts en populisme daar nog niet waar te nemen is. Tijdens de laatste landelijke verkiezingen scoorde PVV in Hoorn en andere Westfriese gemeenten flink. De PVV en de NSB zijn niet één op één te vergelijken, maar ook bij de PVV-aanhangers krijgen onverdraagzaamheid t.o.v. bepaalde minderheidsgroepen gestalte. De reacties in de sociale media klinken verontrustend agressief en hier en daar hebben zich zaken afgespeeld die je onder de huidige wetten crimineel mag noemen.
Wanneer ik probeer te voorspellen wat er zich op lokaal niveau politiek gaat afspelen, wil ik vlak vòòr de koe gaan staan om uitleg te geven over wat er zich mogelijk gaat afspelen. Welke activiteiten zullen de Hoornse politieke fracties ontplooien om gebruikmakend van de eerder genoemde sentimenten beleid te beïnvloeden? Ik vrees dat een flink aantal fracties die je absoluut niet in de PVV-hoek kunt plaatsen zich gaat afvragen of zij ook maar op de populistische toer gaan, om de verkiezingen in 2026 te kunnen overleven. Hoeveel kansen zijn er nog wanneer je als partij zo strikt mogelijk bij de feiten blijft en een eerlijk verhaal over haalbaarheid of onhaalbaarheid wilt houden?
Hoeveel vertrouwen we nog mogen hebben in objectiviteit zal ook dit jaar iets duidelijker worden. Ik beschouw het als mijn taak om, hoewel er mensen zijn die zich er enorm aan gaan ergeren, op zoek te blijven naar sentimentvrije waarheden. Alvast sorry, wanneer ik er op sommige momenten toch nog iets te onduidelijk beeld bij heb. Maar ach, de geschiedenis zit al barstensvol daarmee. Op naar de helft van deze eeuw!
Disclaimer: De inhoud van de column is uitsluitend voor rekening van de auteur. Streekomroep West-Friesland is niet ge- of verbonden aan een politieke partij of welke politieke richting dan ook, maar geheel autonoom en onafhankelijk.